Na czym polega psychoterapia? Czym jest i dlaczego warto skorzystać?

Psychoterapia, często postrzegana jako kluczowy element w leczeniu problemów zdrowia psychicznego, jest procesem, który pomaga ludziom poprawić jakość życia i poradzić sobie z różnymi trudnościami emocjonalnymi i psychicznymi. 

Bardzo często psychoterapia opiera się na rozmowach terapeuty z klientem. 

To metoda leczenia zaburzeń psychiki, która ma za zadanie wspierać osoby cierpiące na zaburzenia takie jak depresja czy lęki, a także pomagać w odkrywaniu i realizowaniu własnego potencjału, co przekłada się na zwiększenie satysfakcji życiowej i lepsze samopoczucie. 

Korzystając z psychoterapii, klienci uczą się rozumieć własne procesy psychiczne i emocjonalne, co pomaga im w tworzeniu zdrowszych wzorców myślenia i zachowania.

Główne cele psychoterapii obejmują:

  • Zrozumienie i przetwarzanie przeżyć emocjonalnych.
  • Poprawa komunikacji i relacji interpersonalnych.
  • Rozwiązywanie konfliktów wewnętrznych i lepsze radzenie sobie ze stresem.
  • Odkrywanie nowych sposobów myślenia i działania, które prowadzą do lepszego samopoczucia i zadowolenia z życia.

Psychoterapia jest procesem indywidualnie dostosowanym do potrzeb każdego klienta, co czyni ją skuteczną metodą pomocy w szerokim zakresie problemów psychicznych i emocjonalnych.

Definicja psychoterapii i podstawowe założenia

Definicja psychoterapii obejmuje szeroki zakres działań terapeutycznych, które mają na celu nie tylko leczenie rozpoznanych zaburzeń, takich jak stany lękowe, fobie, obniżony nastrój czy drażliwość, ale również wsparcie w radzeniu sobie z doświadczeniem traumatycznych wydarzeń oraz pomoc w odkrywaniu i rozwijaniu wewnętrznego potencjału jednostki.

Podstawowe założenia psychoterapii opierają się na kilku kluczowych punktach:

  • Zrozumienie i empatia – Terapia zakłada, że każdy klient jest traktowany z głębokim zrozumieniem i empatią, co jest podstawą do budowania zaufania i otwartości w relacji terapeutycznej.
  • Indywidualne podejście – Każda osoba jest unikalna, dlatego terapia jest dostosowywana do indywidualnych potrzeb i okoliczności klienta.
  • Współpraca – Psychoterapia jest procesem współpracującym, w którym klient i terapeuta wspólnie pracują nad osiągnięciem ustalonych celów terapeutycznych.
  • Rozwój – Centralnym celem jest pomoc klientom w rozwijaniu nowych umiejętności i strategii radzenia sobie z problemami, co przekłada się na poprawę jakości życia.

Proces psychoterapii

Psychoterapia jest złożonym procesem, który obejmuje szereg etapów i działań, mających na celu pomoc klientowi w rozwiązywaniu jego problemów psychicznych i emocjonalnych. 

Na początku terapii kluczowym elementem jest stworzenie kontraktu terapeutycznego, który jest swego rodzaju umową między klientem a terapeutą. Kontrakt ten określa ramy współpracy, cele terapii oraz zasady, jakimi będą się kierować obie strony podczas sesji.

W trakcie procesu psychoterapii można wyróżnić kilka kluczowych elementów:

  • Rozmowa terapeutyczna – Serce psychoterapii, polegające na dialogu między terapeutą a klientem, w którym klient ma możliwość wyrażenia swoich myśli, uczuć i doświadczeń.
  • Rozwiązywanie problemów – Terapeuta pomaga klientowi identyfikować źródła jego trudności, a następnie wspólnie pracują nad znalezieniem skutecznych sposobów radzenia sobie z nimi.
  • Wypracowywanie nowych wzorców zachowania – Celem jest pomoc klientowi w rozwoju nowych, zdrowszych sposobów myślenia i reagowania na różne sytuacje życiowe.

W nurcie humanistycznym, w którym pracuję, nie ustalam strategii na każdą sesję. Proces jest elastyczny. Oczywiście na początku ustalamy cele terapeutyczne, a terapeuta potem ustala pewną strategię, ale to jest bardzo elastyczny proces, gdzie ważne są momenty. Często porównuję, że te momenty są jak ziarenka piasku. Dopiero jak ich jest ileś, to widać efekt.

Rodzaje i metody psychoterapii

To, na czym polega psychoterapia i jak będzie wyglądała, zależy od rodzaju terapii, ponieważ istnieje wiele metod leczenia schorzeń i zaburzeń psychicznych.

 Każdy rodzaj i metoda psychoterapii ma swoje specyficzne cechy i jest skierowany na określone problemy psychiczne. Wyróżniamy:

  • Psychoterapia poznawczo-behawioralna – Koncentruje się na identyfikowaniu i zmianie negatywnych schematów myślenia, przyczyniających się do problemów psychicznych oraz wprowadza różne techniki pozwalające wypracować nowe, bardziej korzystne wzorce zachowań.
  • Psychoterapia psychodynamiczna – Skupia się na analizie wczesnych doświadczeń życiowych i ich wpływie na obecne problemy psychiczne klienta.
  • Psychoterapia w nurcie humanistycznym – Jest zorientowana na indywidualne doświadczenia klienta,, podkreślając jego autonomię i zdolność do samorealizacji. Terapeuta tworzy środowisko oparte na empatii, akceptacji i autentyczności, wspierając klienta w odkrywaniu własnego potencjału, rozwoju osobistym i zrozumieniu emocji, by móc żyć pełniej i świadomiej.
  • Terapia systemowa – Podkreśla rolę relacji rodzinnych i społecznych w rozwoju i leczeniu problemów psychicznych.

W jakich schorzeniach psychoterapia jest pomocna?

Psychoterapia skutecznie leczy wiele różnych zaburzeń, w tym:

  • Depresja
  • Zaburzenia lękowe
  • Zaburzenia osobowości
  • Zaburzenia odżywiania
  • PTSD (zespół stresu pourazowego)
  • Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD)
  • Zaburzenia afektywne dwubiegunowe
  • Zaburzenia snu
  • Zaburzenia adaptacyjne
  • Problemy z uzależnieniami

Warto zauważyć, że psychoterapia może być również pomocna w radzeniu sobie z trudnościami życiowymi i emocjonalnymi, które niekoniecznie kwalifikują się jako zaburzenia psychiczne.

Psychoterapia może przynieść wiele korzyści, w tym poprawę zdrowia psychicznego i emocjonalnego, lepsze zrozumienie siebie i swoich zachowań, zmniejszenie objawów takich jak lęk czy depresja, oraz rozwój zdrowszych strategii radzenia sobie ze stresem. Może także poprawić relacje interpersonalne, zwiększyć samoocenę i pomóc w rozwiązywaniu problemów życiowych, prowadząc do większej satysfakcji z życia i ogólnego poczucia dobrostanu. Bardzo często terapia zmienia nastawienie klienta. 

Psychoterapia indywidualna a terapia grupowa

Oto tabela prezentująca różnice między psychoterapią indywidualną a grupową:

KategoriaPsychoterapia IndywidualnaPsychoterapia Grupowa
Struktura sesjiSesje jeden na jeden z terapeutą.Sesje prowadzone z grupą osób.
InterakcjeGłęboka interakcja z terapeutą.Interakcje między uczestnikami grupy i terapeutą.
Prywatność i poufnośćSesje są całkowicie prywatne.Poufność zachowana, ale prywatność ograniczona przez obecność innych osób.
Wsparcie i identyfikacjaWsparcie głównie od terapeuty.Dodatkowe wsparcie i identyfikacja z innymi członkami grupy.
Dynamika procesuProces terapeutyczny dostosowany do indywidualnych potrzeb.Dynamika grupowa jako element procesu terapeutycznego.
Koszt i dostępnośćZazwyczaj droższa z uwagi na indywidualne sesje.Często tańsza, koszt dzielony między uczestników.
Cel terapiiSkoncentrowana na indywidualnych problemach i celach klienta.Skupia się na tematach wspólnych dla grupy. Często jest bardzo osobista praca na tle grupy.

Od czego zależy skuteczność psychoterapii?

Skuteczność psychoterapii zależy od wielu czynników, które wspólnie przyczyniają się do powodzenia procesu terapeutycznego:

  • Relacja terapeutyczna – Budowanie zaufania i dobrego kontaktu między klientem a terapeutą jest fundamentem skutecznej terapii.
  • Zaangażowanie i gotowość klienta – Od motywacji klienta zależy to, jak będzie pracował w terapeutą, ale także poza sesjami, i czy nie przerwie terapii przed czasem.
  • Kompetencje i doświadczenie terapeuty – Wiedza, umiejętności oraz doświadczenie terapeuty mają istotny wpływ na przebieg i efektywność terapii.
  • Dopasowanie metody terapeutycznej – Wybór odpowiedniej metody terapeutycznej, dostosowanej do indywidualnych potrzeb i problemów klienta da lepsze efekty.
  • Czas trwania i regularność sesji – Regularne i konsekwentne uczestnictwo w sesjach oraz czas poświęcony na terapię również wpływają na jej efektywność.
  • Wsparcie zewnętrzne– Wsparcie ze strony rodziny, przyjaciół, a także innych form pomocy, jak grupy wsparcia, może wspierać proces leczenia.
  • Gotowość do zmiany – Otwartość na zmianę i praca nad sobą poza sesjami terapeutycznymi znacząco przyczyniają się do postępu.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o psychoterapię

Kto może prowadzić psychoterapię?

W Polsce, ze względu na brak ustawy regulującej zawód psychoterapeuty, teoretycznie każdy może się tytułować psychoterapeutą. Jednak zgodnie z dobrą praktyką, psychoterapeutą powinna być osoba, która jest w trakcie lub ukończyła 4-letnią szkołę psychoterapii i osiągnęła pewien poziom praktyki oraz doświadczenia w zależności od wybranego nurtu. Wymagana jest również terapia własna, choć zależności od nurtu może być różnie traktowana. Zawsze warto zapytać o kwalifikacje i doświadczenie terapeuty przed rozpoczęciem terapii.

Czy psychoterapeuta może przepisać leki?

Psychoterapeuta nie prowadzi leczenia farmakologicznego. Leczenie farmakologiczne to domena psychiatry. 

Kto powinien skorzystać z pomocy psychoterapeuty?

Z pomocy psychoterapeuty powinny skorzystać osoby, które doświadczają trudności emocjonalnych, psychicznych lub relacyjnych, takich jak lęki, depresja, problemy z relacjami, niska samoocena, czy stres, mogą skorzystać z pomocy psychoterapeuty. Psychoterapia jest także pomocna dla osób pragnących lepiej zrozumieć siebie i rozwijać swoje umiejętności radzenia sobie z wyzwaniami życiowymi.